VỊNH TÔ HIẾN THÀNH - THƠ NGUYỄN KHUYẾN - CẢM DỊCH HƯƠNG THỀM MÂY

 

Vịnh Tô Hiến Thành 詠蘇憲成

Thơ » Việt Nam » Cận đại » Nguyễn Khuyến » Thơ chữ Hán

PHIÊN ÂM :

Vịnh Tô Hiến Thành

Trụ thạch nguyên thần thiết thạch can,

Đảm đương phụ hạ bất từ nan.

Tiên hoàng dĩ phó cô tam xích,

Triết hậu đồ thi xảo bách đoan.

Thiên cổ huân danh thai đỉnh tại,

Bách niên tông xã Thái Bàn an.

Tứ đồ không triệu bồ hoàng hấn,

Thuỳ hội trung tâm nhất thốn đan.

DỊCH NGHĨA :

Dịch nghĩa

Là bầy tôi trụ cột, đứng đầu, có tấm gan sắt đá,

Đảm đương việc nhiếp chính, không từ khó khăn.

Đấng tiên hoàng đã giao phò tá vua nhỏ,

Hoàng thái hậu uổng công bày nhiều mánh khoé.

Nghìn đời tên tuổi công lao của bậc khanh tướng vẫn còn ghi,

Trăm năm tôn miếu xã tắc vững vàng như Thái Sơn, Bàn Thạch.

Bốn bức tranh chỉ gây thêm tại hoa màu bồ hoàng,

Có ai vẽ được tấm lòng son trong dạ?

* Tô Hiến Thành là thái sư phụ chính triều Lý Anh Tông. Vua mất, ông nhận di chiếu lập Lý Cao Tông làm vua. Thái hậu muốn lập thái tử cũ là Long Xưởng, tìm mọi cách dụ dỗ, hối lộ, nhưng ông quyết không nghe.

* Tứ đồ

Thời Trần, vua Nghệ Tông sai vẽ tranh bốn người trong lịch sử Trung Quốc và Việt Nam là Chu Công giúp Thành Vương, Hoắc Quang giúp Chiêu Đế, Khổng Minh giúp Hậu Chủ, Tô Hiến Thành giúp Lý Cao Tông, đã có công phò tá vua nhỏ để tặng Hồ Quý Ly, ngụ ý mong Hồ Quý Ly cũng theo gương đó.

* bồ hoàng

Khi làm chức thái sư, Hồ Quý Ly thường mặc áo màu bồ hoàng, tức màu vàng nhạt, gần với chính hoàng là màu áo chỉ có vua mặc. Ý câu này nói việc Hồ Quý Ly cướp ngôi nhà Trần.

CẢM DỊCH

Can trường tiết tháo dạ kiên gan

Nhiếp chính đảm đương kệ khó khăn

Thác mệnh Tiên Hoàng phò ấu chúa

 Không phần Thái Hậu trổ trò gian

Giang san một thuở ngời trang sử

Xã tắc bao thời vững núi Bàn

Bốn bức bồ hoàng mang hiểm họa

Lòng son ai vẽ được ra chăng?

HƯƠNG THỀM MÂY – 30.3.2024