ĐỀ YÊN TỬ SƠN HOA YÊN TỰ - THƠ NGUYỄN TRÃI - CẢM DỊCH HƯƠNG THỀM MÂY

 

ĐỀ YÊN TỬ SƠN HOA YÊN TỰ 題安子山花煙寺 • Đề ở chùa Hoa Yên trên núi Yên Tử

Thơ » Việt Nam » Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn » Nguyễn Trãi » Ức Trai thi tập » Thơ làm sau khi thành công và làm quan ở triều

*

Phiên âm : Đề Yên Tử sơn Hoa Yên tự

Yên sơn sơn thượng tối cao phong,

Tài ngũ canh sơ nhật chính hồng.

Vũ trụ nhãn cùng thương hải ngoại,

Tiếu đàm nhân tại bích vân trung.

Ủng môn ngọc sóc sâm thiên mẫu,

Quải thạch châu lưu lạc bán không.

Nhân miếu đương niên di tích tại.

Bạch hào quang lý đổ trùng đồng.

Dịch nghĩa

Núi Yên Tử cao nhất trên dãy núi,

Mới đầu canh năm mặt trời đã đỏ rực.

Vũ trụ thâu hết trong tầm mắt ở ngoài biển xanh,

Tiếng người cười nói từ mây biếc vọng tới.

Rừng giáo ngọc rộng nghìn mẫu xum xuê bao kín cửa,

Rèm châu từ đá buông xuống giữa không trung.

Di tích miếu thờ vua Trần Nhân Tông còn ở đó,

Giữa bóng sáng lông mày trắng được thấy trong đôi mắt.

*

Chú thích : Ngọc sóc: Giáo ngọc, chỉ cây trúc mọc thẳng và nhọn

Châu lưu : Chỉ các nhũ đá. - Nhân miếu :Miếu thờ vua Trần Nhân Tông.

Trùng đồng: Hai con ngươi trong mỗi con mắt. Tương truyền vua Trần Nhân Tông có tướng lạ là mắt có hai con ngươi, biểu tượng cho sự tài giỏi, trông xa thấy rộng, như trường hợp của hai vua Thuấn và Hạ Võ trong sử Trung Quốc đều có “trùng đồng” (theo Sử ký của Tư Mã Thiên).

Núi Yên Tử tại Đông Triều, tỉnh Quảng Yên (Bắc Việt), còn mang tên là Tượng Đầu sơn (núi Đầu Voi). Tương truyền Yên Kỳ Sanh người Trung Quốc tu luyện tại núi này nên gọi là núi Yên Tử. Trên ngọn cao nhất có chùa Hoa Yên là nơi vua Trần Nhân Tông (1257-1308) lên tu đạo Phật sau khi nhường ngôi cho con (1293). Ngài trở thành Trúc Lâm đệ nhất tổ và tịch ở đây, miếu thờ còn ghi dấu tích với tháp và tượng đá.

Nửa đầu bài thơ này giống với bài Đề Yên Tử sơn 題安子山 của Lê Quý Đôn, tạm để tồn nghi.

 CẢM DỊCH

Non trời Yên Tử đỉnh cao phong

Vừa chớm canh năm ráng ửng hồng

Biển thẳm khơi xa trong ánh mắt

Tiếng cười mây vọng giữa từng không

Tre tuồng giáo dựng bao che cửa

Đá tựa rèm châu phủ xuống rừng

Di tích vua Trần còn phụng đó

Hào quang tỏa sáng cặp ngươi trùng

HƯƠNG THỀM MÂY 5.12.2023