AI ĐỖ CƠ QUANG KỲ 1 - THƠ NGUYỄN THƯỢNG HIỀN - CẢM DỊCH HƯƠNG THỀM MÂY

CHÂN DUNG NGUYỄN THƯỢNG HIỀN

Ai Đỗ Cơ Quang kỳ 1 哀杜基光其一 • Khóc Đỗ Cơ Quang kỳ 1

Thơ » Việt Nam » Cận đại » Nguyễn Thượng Hiền

Ai Đỗ Cơ Quang kỳ 1

Thiên mạt thê phong nhất nhạn qua,

Kinh văn bảo kiếm dĩ trầm ba.

Lăng tằng khí cốt như kim thiểu,

Thất bại anh hùng tự cổ đa.

Nhất tử quang minh đồng nhật nguyệt,

Bán sinh bi phẫn vị sơn hà.

Tha niên tín sử tu di truyện,

Kỳ sĩ danh cao Việt Thạch* qua.

*Việt Thạch qua

Mũi đòng của Việt Thạch, tên hiệu của Lưu Côn 劉琨 (276-318) người đời Tây Tấn ở Trung Quốc rất hăng hái với việc nước, thường gối qua đợi sáng ngày để làm việc (chẩm qua đãi cán). Ông cùng Tổ Địch 祖逖 (266-321) giúp nhà Đông Tấn chống sự xâm lăng của các tộc Ngũ Hồ, của các nước Thành Triệu, Hán Triệu, Hậu Triệu. Cả đời Lưu Côn nhiệt huyết mưu phò trợ nhà Tấn, thất bại nhiều lần không nản lòng. Tiếng tăm của ông rất lớn với những người Đông Tấn ở Giang Nam. Đại tướng Hoàn Ôn nhà Đông Tấn đi đánh Ngũ Hồ sau này thường tự ví mình với ông, coi ông là tấm gương sáng chống Ngũ Hồ để noi theo. Các nhà sử học Trung Quốc đánh giá tài năng của ông có thể không bằng Tổ Địch nhưng ý chí rất đáng ca ngợi, tuy thất bại cũng là bậc anh hùng.

*

Dịch nghĩa

Chân trời gió lạnh, một chiếc nhạn bay qua

Khiếp nghe gươm báu đã chìm dưới lớp sóng

Khí cốt cao ngạo ngày nay ít người

Các đấng anh hùng thất bại từ xưa vẫn nhiều

Một cái chết sáng sủa như mặt trời mặt trăng

Nửa đời người buồn giận vì sông vì núi

Ngày sau tín sử sẽ ghi chép truyện ông

Nêu cao danh giá là một kỳ sĩ như Việt Thạch gối qua ngày xưa

*

CẢM DỊCH

Chân mây gió lạnh nhạn  về trời

Kiếm báu nghe ra đã gãy rồi

Cao ngạo anh hùng nào mấy kẻ

Hiên ngang khí phách chẳng bao người

Chết vì đất nước gương tỏa sáng

Sống bởi non sông nghĩa rạng ngời

Tín sử lưu truyền gìn mọi việc

Về ông danh tiếng chẳng nhường ai

HƯƠNG THỀM MÂY – 27.3.2024